სახალხო დღესასწაული ნოქალაქევის არქეოლოგიურ-არქიტექტურული მუზეუმ-ნაკრძალის ტერიტორიაზე იმართება. დღის განმავლობაში ტარდება სხვადასხვა აქტივობები: შეჯიბრება არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლების ნუსხაში შესულ ცხენოსნობის სახეობებში - ისინდი, ცხენბურთი და მარულა, ეთნოგრაფიული კუთხეების გამოფენა, ხალხური რეწვის ნიმუშებისა და ადგილობრივ შემოქმედთა ნახატების გამოფენა, საპატიო სენაკელების დაჯილდოების ცერემონიალი, გალა-კონცერტი და სხვა. დღესასწაული, რომელიც 2013 წელს, 26 წლიანი პაუზის შემდეგ აღდგა, ყოველი წლის შემოდგომაზე იმართება.
მიმართულებები
საქართველო ძალიან მდიდარია ნაირგვარი ლანდშაფტით, საოცარი ბუნებით თუ მრავალსაუკუნოვანი კულტურის ძეგლებით და ამ მრავალფეროვნებაში ნამდვილად საპატიო ადგილს იკავებს სამეგრელო. უძველესი ნამოსახლარები, უნიკალური ტაძრები და ციხესიმაგრეები საოცარ ისტორიებსა თუ მითებს გვიამბობენ და ზღვარი ქრება კიდეც ლეგენდასა და რეალობას შორის. ეს მხარე ნამდვილი ოაზისია უალამაზესი ხეობებით, ჩანჩქერებით, დაბლობის თუ ალპური ტბებით და ბევრი მომაჯადოებელი მღვიმით.
კლდეებში ნატვრისთვალივით ჩაბნეული ტობავარჩხილი დაუვიწყარი შთაბეჭდილებების მორევია ყველა მნახველისთვის.
სამეგრელოში მდებარეობს ენდემური სახეობებით მდიდარი კოლხეთის ეროვნული ნაკრძალი.
შეუძლებელია არ გაგაოცოთ მრავალტონიანმა ლოდმა, რომელსაც ქუაქანცალიას ეძახიან, რადგან ხელის მცირე შეხებაზეც კი ირწევა.
როგორც ხედავთ, ამ მხარეში სხვადასხვა გემოვნების ადამიანმა შეიძლება იპოვნოს თავისი პატარა სამოთხე.
მიმართულებები
ღონისძიებები და სიახლეები
ეგრისობა
ციხე-გოჯი
ცოტნეობა
ხობის მონასტერი
სახალხო დღესასწაული ხობში, რომელიც ყოველი წლის 12 აგვისტოს აღინიშნება. დღესასწაული ეძღვნება ცოტნე დადიანს, ვისი რწმენა, სიყვარული და თავდადება თითოეული ქართველისთვის გმირობისა და ერთგულების მაგალითია. ქვეყნისთვის თავდადებული მამულიშვილი XIII საუკუნეში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა.
ობოხუობა
მუხური
ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტის სოფელ ქვედა ჩხოროწყუში აღინიშება ,,ობოხუობა“. ობოხუა, - არის 2 მეტრამდე სიმაღლის, ხისგან დამზადებული, მაღალი წყვილი ჯოხი, რომელსაც სამეგრელოში ჭაობებზე და მდინარეზე გადასასვლელად იყენებდნენ. ,,ობოხუობა“ გულისხმობს აღიშნული ოჩოფეხებით როგორც ხმელეთზე, ასევე მდინარე ხობისწყალზე სპორტულ შეჯიბრებას. გამარჯვებულია ის, ვინც პირველი მიაღწევს ნაპირს აღნიშნული ,,სატრანსპორტო საშუალებით“.
კვირიკობა
თეთნულდი- სამთო-სათხილამურო კურორტი
თუ მესტიის მუნიციპალიტეტში, კალაში ივლისის ბოლოს მოხვდით, სახალხო დღესასწაულს, კვირიკობას ნუ გამოტოვებთ! 28 ივლისს აქ ლაგურკაში, X-XI- საუკუნეებში ნაგებ ტაძარში მომლოცველები იკრიბებიან და შალიანს, ბიზანტიურ სანაწილე ხატს სცემენ თაყვანს!
კონსტანტინეობა
სუჯუნა
აბაშაში, 15 მაისს, ყოველწლიურად, დიდ კლასიკოსსა და ქართული კლასიკური ლიტერატურის ღმერთკაცს, კონსტანტინე გამსახურდიას, მადლიერებისა და პატივისცემის ნიშნად, სახალხო ზეიმს უძღვნიან. ამ დღეს კიდევ ერთხელ იხსენებენ ადამიანს, რომელმაც დაუვიწყარი ლიტერატურული სახეები შექმნა და უკვდავება მოიპოვა!
ლამპრობა
თეთნულდი- სამთო-სათხილამურო კურორტი
ლამპრობა, სვანების მისტიური ტრადიციაა. ამ დღეს, ადრე გაზაფხულზე, თებერვლის თვეს აღნიშნავენ. ალიონზე სვანები ანთებული ლამპრებით გამოდიან, კონებად კრავენ. უხუცესი მოსავლიანობის ქალღმერთს ხვავიან წელს ავედრებს. სხვა ვერსიით კი, სვანები ლამპრის ცეცხლით მიცვალებულთა სულებს ათბობენ... ასეა თუ ისე, ამ ღამის ნახვა ერთ რამედ ღირს- ლამპრების ცეცხლით განათებული სვანეთი განსაკუთრებულად იდუმალი და მისტიურია!
მეგრული ფოლკლორის საერთაშორისო ფესტივალი ხობში
ხობის მონასტერი
ზაფხულში, ყოველ მეორე წელს მეგრული ფოლკლორის საერთაშორისო ფესტივალზე მეგრული ეთნო მუსიკისა და ცეკვის მოყვარულები იკრიბებიან. ამ დღეს სამეგრელოსა და საქართველოს ყველა კუთხიდან ჩამოდიან ფოლკლორის დიდოსტატები. თუ თქვენ კოლხური სულისა და ხასიათის უკეთ შეცნობა გსურთ- მოდით ფესტივალზე!
ფაზისობა
ფოთი
აგვისტოს ბოლო შაბათ-კვირას, ფოთში, უძველეს ანტიკურ ქალაქში სახალხო დღესასწაული, ფაზისობა იმართება. ამ დღეს ფოთში სახალხო სეირნობა, სხვადასხვა სახის კონცერტი, გამოფენები, ბაზრობები იმართება. ბოლო წლებში განსაკუთრებულ ინტერესს იწვევს ფაზისობაზე გამოფენილი ზღვის პროდუქტების გამოფენა.
მარშრუტები
მარშრუტი ყვირას მთა-ქუაქანცალიამდე
მარშრუტი მიუყვება შედარებით ნაკლებად ცნობილ სამთო ბილიკებს ყვირას მთაზე, ზღვის დონიდან 2000 მეტრის სიმაღლეზე. მწვერვალიდან თქვენ შეძლებთ დატკბეთ, სამხრეთით, კოლხეთის ველის პანორამული ხედებით, ხოლო, ჩრდილოეთით, კავკასიის მაღალი მთებით, თუმცა ტურის მსვლელობისას ხედები ძირითადად დაფარულია. სამაგიეროდ, სანახაობის კომპენსირებას შეძლებთ იმავე მთაზე ,,ქუაქანცალიას" დათვალიერებით. ,,ქუაქანცალია" კირქვული ლოდია, რომელიც სიმაღლე 1.75 მეტრია, სიგანე 2.10 მ, ხოლო წონა დაახლოებით 10-12 ტონაას აღწევს. ქუაქანცალიას ლოდი საქართველოს ერთ-ერთი უნიკალური ბუნების ძეგლია და იმით არის საინტერესო, რომ მიუხედავად მისი ზომებისა, სუსტი მიწოლითაც კი ქანაობას იწყებს.
ტურის ხანგრძლივობა: 2 დღიანი
ტურის მარშრუტის გავლას, რომელიც მოიცავს სოფელ ჩქვალერიდან ყვირას მთის მიმართულებით გასვლას და, უკან, კურორტ სქურში დაბრუნებას, დაახლოებით ორი დღე დასჭირდება.
სირთულე: საშუალო
ყვირას მთიდან ჩამოსასველი ტურისტული გზა მარკირებული არ არის და, ამიტომ, ცოტა პრობლემატურია, თუმცა არა იმდენად, რომ მარშრუტი რთულად ჩაითვალოს.
როგორ მოვხვდეთ ჩქვალერში:
იქიდან გამომდინარე, რომ ზუგდიდსა და ჩქვალერს შორის საზოგადოებრივი ტრანსპორტი არ მოძრაობს, გირჩევთ აიყვანოთ ტაქსი, რომელიც 40-50 ლარი დაგიჯდებათ. თქვენ ასევე შეგიძლიათ ჩახვიდეთ ,,მარშრუტკით" ჯვარამდე და იქიდან აიყვანოთ ტაქსი ჩქვალერამდე, რომელიც 20 ლარი დაგიჯდებათ. ყველაზე იაფი ვარიანტია, გაყვეთ ,,მარშრუტკას" ჯვარამდე და შემდეგ გააგრძელოთ გზა ფეხით, მაგრამ არ გირჩევთ, - რუკაზე ასე არ ჩანს, თუმცა გზა არის ვიწრო, დამღლელი და გორაკ-ბორცვიანი.
როგორ წამოვიდეთ სქურდან:
ეს არც ისე იოლია. ბოლო სალაშქრო წერტილიდან, კიდევ გჭირდებათ 5 კილომეტრი ფეხით გაიაროთ, სანამ მთავარ გზას მიაღწევთ. აქედან შეძლებთ გააგრძელოთ გზა ავტოსტოპით ან ტაქსით (დაახლოებით 40 ლარი დაგიჯდებათ). უფრო მარტივია, როდესაც ზუგდიდში მოხვდებით (ტურის დაწყებამდე), წინასწარ გამოართვათ რამდენიმე ტაქსის მძღოლს ტელეფონის ნომერი. თქვენ ნამდვილად გამოგადგებათ ეს ნომრები, როდესაც ყვირას მთის ტურიდან სქურში დაბრუნდებით და ტრანსპორტის მოძებნა მოგიხდებათ.
სრულადტური: სამეგრელოს სიწმიდეები
ტური მოიცავს შემდეგი ადგილების დათვალიერებას:
- დადიანების სასახლე და კარის ეკლესია (ღვთისმშობლის კვართი)
- ზუგდიდის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის სახელობის მშენებარე ტაძარი
- ცაიშის მონასტერი (მე-11 საუკუნის უმნიშვნელოვანესი ქრისტიანული ძეგლი)
- ხობის მონასტერი (აქ ინახებოდა ღვთისმშობლის წმინდა კვართი და საარაუდოდ, აქვეა წმინდანად შერაცხული გმირის - ცოტნე დადიანის საძვალე))
- მენჯის მთავარანგელოზი (წმ. ალექსი შუშანიას მიერ აგებული ტაძარი და მისი საფლავი)
- თეკლათის დედათა მონასტერი (საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის სულიერი მოძღვრის - შიო ძიძავას საფლავი, ღვთისმშობლის მიძინების ხატი და უძველესი სულიერი კერა)
- ნოქალაქევის ტაძარი (ორმოცმოწამეთა სახელზე აგებული მე-5 საუკუნის ერთ-ერთი უიშვიათესი ბაზილიკური ტაძარი)
- მარტვილის მონასტერი და ჭყონდიდის ეპისკოპოსის რეზიდენცია
- სალხინოს ეკლესია
საწყისი წერტილი: ქ. ზუგდიდი
დაბინავება: ქ. მარტვილი და ქ. ზუგდიდი
სრულადტური: მთიანი სამეგრელოსკენ - ლაკადა
ლაკადა - სამეგრელოს მარგალიტია. სწორედ აქ ეგრისის ქედის ძირში გაშენებულ სოფლებში შეგიძლიათ აღმოაჩინოთ ჯადოსნური ბუნება, ადგილობრივების უნიკალური ყოფა და ნამდვილი მეგრული ხასიათი.
ტური იწყება მარტვილის კანიონიდან და მიუყვება სამეგრელოს მთისწინეთისკენ მიმავალ ჩრდილოეთის გზას. მთლიანი გზის სიგრძეა 100 კმ. შედგება ორი ერთამენთთან დაკავშირებული მონაკვეთისგან: I - მარტვილის კანიონებიდან სოფელ მუხურამდე, ხოლო II - სოფელი მუხურიდან ენგურის კაშხლამდე.
ტური მოიცავს შემდეგი 10 ლოკაციის დათვალიერებას:
დადიანების საზაფხულო რეზიდენცია სალხინოში (1)
წაჩხურუს მონასტერი (2)
ოჩხომურის ჩანჩქერი (3)
ოცინდალე (4)
მუხური (5)
შურუბუმუ (6)
მდ. ხობისწყლის ხეობის ჩანჩქერები (7)
კურორტი სქური (8)
ინწრას ხეობა (9)
ენგურის კაშხალი (10)
სრულადტური: დადიანების კვალდაკვალ
დადიანები, საქართველოს ერთ-ერთი გამორჩეული მხარის, სამეგრელოს მმართველი ფეოდალები იყვნენ XII საუკუნიდან XIX საუკუნემდე. სამეგრელოს გარდა გარკვეულ პერიოდში მათ ასევე ეჭირათ დღევანდელი აფხაზეთის, იმერეთის, გურიისა და სვანეთის ტერიტორიებიც. საქართველოს ამ ერთ-ერთი უძლიერესი დინასტიის წარმომადგენლებმა მრავალი სასახლე, ციხე-სიმაგრე და ეკლესია-მონასტერი ააგეს, რომლებიც დღეს სამეგრელოს ისტორიულ-კულტურულ მემკვიდრეობას წარმოადგენს.
წინამდებარე ტური, დადიანების სახელთან დაკავშირებული 15 იმ ყველაზე მნიშვნელოვანი ძეგლის დათვალიერებას მოიცავს, რომლებიც სამეგრელოში დღემდეა შემორჩენილი. ყველა ეს ლოკაცია ადვილად მისასვლელი და აღმოსაჩენია.
ტური მოიცავს შემდეგი 15 ისტორიული ლოკაციის დათვალიერებას:
დადიანების მთავარი სასახლე და მუზეუმი ზუგდიდში (1)
დადიანების მიერ გაშენებული ზუგდიდის ბოტანიკური ბაღი (2)
ცაიშის მონასტერი - დადიანთა საგვარეულო საძვალე (3)
ხობის მონასტერი - ცოტნე დადიანის გმირობის ამბავი (4)
შხეფის ციხე - ტექნიკური ღირებულებებით გამორჩეული დადიანთა მიერ აგებული ციხე-სიმაგრე (5)
ლევან II დადიანის მიერ აგებული ეკლესია ძველ სენაკში (6)
დადიანების რეზიდენცია ანტიკური ციხე-ქალაქის ტერიტორიაზე ნოქალაქევში (7)
ჭყონდიდის მონასტერი - დადიანების მიერ განახლებული უმნიშვნელოვანესი ქრისტიანული ძეგლი (8)
დადიანების ნაქონი მხატვრული ღირებულებით გამორჩეული ნივთები მარტვილის მუზეუმში (9)
დადიანების საბანაო (10)
დადიანების საზაფხულო რეზიდენცია (11)
ჭაქვინჯის ციხე - სამეგრელოს უკანასკნელი მთავრის დაბადების ადგილი (12)
წალენჯიხის მონასტერი - ლევან II დადიანის ეკვდერი (13)
კორცხელის ტაძარი - დადიანების ევროპული პოლიტიკა (14)
დადიანების სანადირო რეზიდენცია (15)
სრულადსამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე - დასავლეთ საქართველოში, შავი ზღვის სანაპიროზე მდებარეობს. ზღვის ნოტიო, სუბტროპიკული ჰავითა და ზომიერი კლიმატით. წელიწადის ოთხივე დროს, აქ საუკეთესო ადგილებია კემპინგის, საფეხმავლო ტურების, ჯომარდობის, სოფლის ეგზოტიკისა თუ ევროპული ტიპის, მყუდრო ქალაქების მოყვარულთათვის.